Door de ijzige kou van vanochtend, gevoelstemperaturen tot -15, kwam ik op het idee eens iets te schrijven over kou.
In de winter van 2018 (februari/maart) liep ik bij soortgelijke omstandigheden mijn langste duurlopen (30+ kilometers) voor mijn eerste marathon. Ik liep in de open vlaktes rondom de stad Groningen en kwam haast geen mens tegen. Als ik tegen de ijzige oostenwind in liep, voelde ik mijn vingers bijna niet meer. Even later, wat meer met de wind in de rug, begonnen mijn vingers pijnlijk te tintelen. Zo’n 3 weken later liep ik mijn eerste marathon in Rotterdam. De temperatuur liep die dag op tot bijna 20 graden.
Nu het weer zo koud is dacht ik eens figuurlijk de kou in te duiken, want er staan (gelukkig) nog geen lange duurlopen op het programma.
Wat doet kou eigenlijk met je lichaam?
Bibberen van de kou houdt je warm
Als de temperatuur daalt, worden de bloedvaten in je huid en in je spieren nauwer. Dit gebeurt vooral in de bloedvaten van je armen en benen. Ik moet meteen denken aan mijn gevoelloze vingers tijdens mijn lange duurloop in de kou. De bloedtoevoer naar mijn vingers werd toen ‘on hold’ gezet. Doordat er minder bloed naar mijn periferie ging, kon de rest van mijn lichaam (mijn kern) op de juiste temperatuur blijven (rond de 37°C). Mijn vitale organen (hart, longen, lever, nieren en hersenen) werden op die manier beschermd. Slim dus, van mijn lichaam.
Je kent ook vast wel het bibberen van de kou. Het bibberen of rillen is ook een slimme reactie van je lichaam om je warm te houden. Door het rillen schiet je stofwisseling omhoog, wat zorgt voor de productie van lichaamswarmte.
Val je af van kou?
Als je stofwisseling omhoog schiet, verbruik je meer energie. Meer energie (lees: kilocalorieën) verbruiken, betekent dat je zou kunnen afvallen door jezelf aan kou bloot te stellen. Is het zo simpel?
Er is inmiddels veel onderzoek gedaan naar de invloed van kou op gezondheid. Voor tenminste één gezondheidsvoordeel lijkt voorzichtig steeds meer bewijs te komen. Namelijk dat kou overgewicht kan verminderen. Dit komt niet alleen doordat je stofwisseling omhoog gaat bij koude temperaturen (lees hierboven, door het bibberen), maar ook doordat kou het zogenaamde ‘bruine vet’ activeert. Bruin vet werkt anders dan het ‘witte vet’ (het slechte vet, waar we vaak te veel van hebben). Je zou bruin vet kunnen zien als een soort ingebouwd kacheltje. In plaats van het witte vet dat suiker en vet opslaat in de vorm van nog meer lichaamsvet, zet bruin vet suiker en vet juist direct om in warmte. Hierdoor neemt ons energiegebruik toe en lijkt het ook een positief effect te hebben op de suiker- en vetstofwisseling. Het activeren van ons bruine vet kan hierdoor mogelijk ook iets betekenen in de behandeling van diabetes type 2 en overgewicht (bron).
Goed nieuws voor de koukleumen
Om je bruine vet te activeren en je stofwisseling/verbranding te verhogen hoef je niet meteen te gaan koudwaterkuren. Temperaturen tussen de 12° en 18° C zijn al voldoende om je stofwisseling te verbeteren, je ‘bruine vet’ te activeren en je te laten wennen aan lagere temperaturen (bron). Je kunt dit heel simpel doen door thuis de verwarming niet altijd op 20°C te zetten of door regelmatig buiten te gaan sporten (hardlopen/fietsen/bootcampen) in korte broek en T-shirt. Goed nieuws dus voor de mensen die al beginnen te rillen bij de gedachte alleen aan een ijsbad (mijzelf incluis)!
Heb jij geen koudwatervrees?
Wil je toch het koude water in omdat je er veel goede verhalen over gehoord hebt? Doe dit dan alleen onder begeleiding en alleen als je helemaal gezond bent. Mensen met hart- of vaatziekten moeten het zeker niet proberen. Bedenk ook dat niet alle voordelen die aan koud douchen, winterzwemmen en ijsbaden worden toegeschreven, wetenschappelijk bewezen zijn (bron). De voordelen die het zou opleveren (minder ontstekingen en ziekte bijvoorbeeld), kunnen net zo goed veroorzaakt worden doordat mensen die voor koud water kiezen, al een gezonde leefstijl hebben of – naast de koudwaterblootstelling – tegelijkertijd gezonder zijn gaan leven (bron). Het is dus niet te zeggen dat de eventuele voordelen door het koude water komen of door gezonder te gaan eten, drinken, slapen en leven.
Voor iedereen die zichzelf aan koud water blootstelt zou ik willen zeggen: Blijf het zeker doen! Het past waarschijnlijk bij je en voor jou zitten er voordelen aan.
Variatie is de key
Tegen alle anderen zou ik willen zeggen: Bedek je hoofd, oren en vingers goed en hop naar buiten vandaag! Daar word je vanzelf blootgesteld aan de kou. (En daarna weer lekker opwarmen binnen, want een variatie in omgevingstemperatuur lijkt het beste voor ons lichaam (bron).)